Tatry

Najwyższym łańcuchem górskim w Polsce, a zarazem w Karpatach są Tatry. Stanowią jedno z najwyższych pasm górskich pomiędzy Alpami a Kaukazem. Tatry w 1/5 swojej powierzchni leżą po polskiej stronie. Dzielą się na Tatry Zachodnie, Wysokie i Bielskie, z czego te ostatnie leżą wyłącznie po słowackiej stronie. Natomiast kolejne partie leżą w Polsce i na Słowacji. Granica pomiędzy Tatrami Zachodnimi a Wysokimi po polskiej stronie przebiega wzdłuż Doliny Suchej Wody Gąsienicowej i biegnie, aż do Przełęczy Liliowe. Podział polskich Tatr wynika z odmiennego charakteru oraz budowy geologicznej obu ich części. W Zachodnich mamy do czynienia głównie z wapieniem, dzięki czemu właśnie tam znajduje się najwięcej jaskiń w Tatrach (głównie okolice doliny Kościeliskiej). Natomiast Wysokie Tatry w większości zbudowane są z granitu. Z kolei flora i fauna Tatr w znacznym stopniu różni się od nizinnej. Występuje tu liczna grupa gatunków endemicznych (okazy występujące tylko na tym terenie).

Widok na Giewont i Polanę (stok) „Lipki” przy ulicy Ks. Stolarczyka w Zakopanem

Najbardziej znany i kojarzony, jako symbol Zakopanego jest Giewont, który mimo majestatycznej sylwetki widocznej z miasta ma zaledwie 1895 m n.p.m. (widoczny na powyższym zdjęciu).Góra kształtami przypomina postać leżącego człowieka i wiąże się z wieloma legendami. Jedna z nich opowiada o „Śpiącym rycerzu”, który wybudzi się ze snu, gdy naród go wezwie. Legendę tę często przypisuje się postaci Józefa Piłsudskiego.

Tatry Wysokie

Grań Apostołów - na tle Czarnego Stawu pod Rysami

Tatry Wysokie - to najwyższa część gór - o charakterze alpejskim, których rzeźba została uformowana przez lodowce górskie podczas zlodowaceń plejstoceńskich. Dzięki czemu znajdują się tu niemal wszystkie jeziora tatrzańskie, natomiast rzadko występują zjawiska krasowe. Po tej stronie Tatr dużą popularnością już od połowy XIX w. cieszą się Dolina Pięciu Stawów i Dolina Rybiego Potoku. Powstały tam schroniska, które nie tylko zaspokajają głód i pragnienie przybyłych turystów, ale także są świetną bazą wypadową na pobliskie szczyty.

Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach (2566 m n.p.m.) na Słowacji, natomiast po polskiej stronie są to Rysy z wysokością 2499 m n.p.m.

Widok na Świnicę

Jednym z najtrudniejszych i najbardziej niebezpiecznych szlaków w Tatrach Wysokich która zachwyca od ponad stu lat jest Orla Perć. Trasa prowadzi po grani, stokach, czasami jedynie omija szczyty i turnie, kapitalna widokowo, miejscami przepaścista. Mimo licznych ułatwienia (łańcuchów, żelaznych drabinek i klamr) jest to trudny odcinek wyznaczonego szlaku, oznakowany czerwonym kolorem (kolor w tatrach nie należy identyfikować z trudnością szlaku). Orlą Perć możemy podzielić na trzy odcinki: od Zawratu (przełęcz za Świnicą) do Granatów; dalej do Krzyżnego; natomiast ostatni partia (granią Wołoszyna) jest zamknięty od ponad pięćdziesięciu lat. Od momentu otwarcia trasy (od 1906r.) zginęło na niej ponad stu turystów. Od lipca 2007 TPN wprowadził ruch jednokierunkowy na odcinku od Zawratu do Koziego Wierchu.

Tatry Zachodnie

Widok Ciemniak i Krzesanice z przełęczy

Ta część gór z kolei jest największą częścią całych Tatr. Cztery najwyższe szczyty leżą po stronie słowackiej, natomiast w Polsce najwyżej położony jest Starorobociański Wierch (2176 m n.p.m.) oraz Wołowiec (2064 m n.p.m.). Bardzo popularne i imponujące są Czerwone Wierchy (cztery szczyty: Ciemniak, Krzesanica, Małołączniak, Kopa Kondracka) należące do głównego grzbietu Tatr oraz symboliczny i mistyczny Giewont.

Dawniej tatry te były nazywane Halami Liptowskimi i wykorzystywane były jako pastwiska. Już w XVI w. za zgodą królów poprzez karczowanie i wypas owiec powstawały liczne hale, na których stawali szałasy i bacówki. Z czasem gdy owiec przybywało, dochodziło do wypasu nawet na stokach gór, co z czasem prowadziło do ich erozji. Górale kłusowali na kozice, świstaki i inne zwierzęta. Stało się to zagrożeniem dla cennych gatunków roślin i zwierząt. Gdy w 1954 r. powstało TPN (Tatrzański Park Narodowy) zniesiono wypas z większości hal. Dziś można wypasać owce jedynie w kilku dolinach.

Roślinność Tatr Zachodnich jest zdecydowanie bogatsza od Wysokich. Przyczyną znajdujemy w zróżnicowaniu podłoża geologicznego. Występuje tu wiele zjawisk krasowych, jaskiń i wywierzysk. Fauna natomiast jest podobna jak w całych Tatrach.

Spacery po Tatrach

Szczególnie polecam i to o każdej porze roku wybrać się w jakąś dolinę Tatr Zachodnich. Każda z nich ma swój niepowtarzalny kameralny nastrój. Nawet w szczycie sezonu, gdy główny deptak Zakopanego ulica Krupówki tętni życiem, w Tatrach Zachodnich można znaleźć swój skrawek spokoju. Spacery po tych dolinach przeznaczone są również dla rodzin z dziećmi. Dolina Strążyska o długości 3km, kończy się Polaną Strążyską, gdzie można sobie odpocząć pijąc gorącą czekoladę zakupioną w szałasie na polanie. Dalej można wybrać się (15 min żółtym szlakiem) do Siklawicy - najwyższy wodospad w Tatrach Zachodnich spadający z dwóch ścian prawie pionowo. Łączna wysokość wodospadu wynosi 23 metry. Kolejne szlaki jakie można spotkać na Polanie to czerwony (nim przyszliśmy) biegnie dalej pod Giewont, oraz szlak czarny, który prowadzi „ścieżką nad reglami”.

Przysłop Miętusi

Miejsce rozdroży jakim jest Przysłop Miętusi, łączy szlaki z Doliny Małej Łąki oraz Kościeliskiej. Jest to węzeł wybitnie widokowy. Można tu odpocząć, by dalej wyruszyć na Giewont czy Czerwone Wierchy. Na przełęczy zbiegają się trzy szlaki: czarny, który biegnie ścieżką nad reglami (polecam tą trasę - nie jest trudna, a przynosi satysfakcję - przecina wiele dolin), do Doliny Kościeliskiej i Chochołowskiej; szlak niebieski w jedną stronę kieruje nas do wylotu doliny Małej Łąki (wyjście z parku narodowego), a w przeciwną stronę dojdziemy przez Kobylarzowy Żleb na Małołączniak (2096 m n.p.m. - jeden ze szczytów Czerwonych Wierchów); ostatni czerwony doprowadzi nas do Nędzówki przez Staników Żleb (również wyjście z TPN). Latem można zatrzymać się na chwilę i usiąść na ławkach, podziwiając piękne widoki. Zimą szlaki w tym rejonie są mało uczęszczane, aura zimowa sprzyja podziwianiu Tatr, a niebezpieczeństwo związane z lawinami jest tu minimalne.

Szałasy w Dolinie Lejowej

Również małe zagęszczenie turystów, o dziwo bo tuż koło bardzo popularnej doliny Kościeliskiej, widzi się w jednej z dolinek reglowych - dolinie Lejowej (widoczna na zdjęciu powyżej). Wejście do doliny zwieńcza duża polana. Natomiast tuż koło wejścia, po prawej stronie znajdują się skałki, na których latem dość często wspinają się kursanci oraz członkowie klubów, stowarzyszeń związanych z górami. Korytem doliny płynie Lejowy Potok wpadający do Kirowej Wody. Na polanach Lejowej wypasa się owce. Dolina Lejowa należy obecnie do Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi z siedzibą w Witowie. W związku z tym TPN ma tu ograniczoną jurysdykcje. Przez Dolinę Lejową przewijają się dwa szlaki: żółty prowadzący na Niźnią Polanę Kominiarską oraz czarny, ścieżką nad reglami do Cudakowej Polany w Dolinie Kościeliskiej oraz do doliny Chochołowskiej.

Tatry są pięknym, zjawiskowym, ale i chwilami bardzo niebezpiecznym miejscem. Natury nie można lekceważyć, zawsze należy przygotować się na ewentualną zmianę pogody, który często przychodzi niespodziewanie. Chodząc po górach warto dowiedzieć się czegoś więcej o nich, jak i o całym Podhalu. Zalecam liczne lektury związane z tym miejscem, oraz poruszanie się w większych zorganizowanych grupach z licencjonowanym przewodnikiem tatrzańskim. Jeśliby Państwo mieli takie życzenie organizujemy takie wycieczki.